Η παγκόσμια ύφεση δεν είναι αναπόφευκτη παρά τους διαφαινόμενους κινδύνους

Η παγκόσμια οικονομία θα αποφύγει λίγο την ύφεση. Αυτό συνεχίζουμε να πιστεύουμε εμείς (στην Oxford Economics), αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς και τα περισσότερα ευρωπαϊκά έθνη είναι πιθανό να πέσουν σε ύφεση κάποια στιγμή τον επόμενο χρόνο περίπου.

Η αποφυγή μιας παγκόσμιας συρρίκνωσης παρά το γεγονός ότι πολλές μεγάλες οικονομίες διολισθαίνουν σε ύφεση δεν είναι απαραίτητα ασυνήθιστο αποτέλεσμα. Από τη δεκαετία του 1980, υπήρξαν εννέα προηγμένες οικονομικές ομάδες ύφεσης, αλλά μόνο πέντε από αυτές συνέπεσαν με δύο ή περισσότερες διαδοχικές τριμηνιαίες μειώσεις του παγκόσμιου κατά κεφαλήν ΑΕΠ - το σημείο αναφοράς για μια παγκόσμια ύφεση.

Η παγκόσμια συρρίκνωση μπορεί να αποφευχθεί

Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι πέντε τεχνικές ύφεση των ΗΠΑ από το 1980 συνέπεσαν με μια παγκόσμια ύφεση. Αλλά αναμένουμε ότι η επικείμενη κορύφωση της πτώσης του ΑΕΠ των ΗΠΑ θα είναι πολύ μικρότερη από οποιαδήποτε από τις πέντε προηγούμενες πτώσεις. Ως εκ τούτου, είναι λογικό να πιστεύουμε ότι μια παγκόσμια συρρίκνωση θα μπορούσε να αποφευχθεί.

Αν και δεν θα χρειαζόταν πολύ πρόσθετη αδυναμία της προηγμένης οικονομίας για να ωθήσει μηχανικά τον κόσμο σε ύφεση, οι κίνδυνοι δεν κλίνονται αποκλειστικά προς την αρνητική πλευρά. Ειδικότερα, η απότομη πτώση των τιμών της ενέργειας στην Ευρώπη ή/και η αποφασιστική δράση των κυβερνήσεων για την προστασία της οικονομίας από το ενεργειακό σοκ θα μπορούσε να οδηγήσει σε ηπιότερη ύφεση στην Ευρώπη.

Οι πρόσφατα αναθεωρημένες προβλέψεις μας υποθέτουν ότι 14 από ένα δείγμα 25 προηγμένων οικονομιών θα διολισθήσουν σε ύφεση στα τέλη του 2022 ή στις αρχές του 2023. Και ενώ το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, μαζί με τις ΗΠΑ και τον Καναδά, θα πέσει σε ύφεση, η Ασία-Ειρηνικός θα είναι η η μόνη περιοχή που γλίτωσε τα δύο τέταρτα ή περισσότερο από τη φθίνουσα οικονομική δραστηριότητα. Επίσης, όλες οι τριμηνιαίες συρρικνώσεις της δραστηριότητας στις προηγμένες οικονομίες θα σημειωθούν μεταξύ του τρίτου τριμήνου του τρέχοντος έτους και του δεύτερου τριμήνου του 2023.

Παρά αυτή την ευρεία αδυναμία στις προηγμένες οικονομίες, δεν πιστεύουμε ότι μια παγκόσμια ύφεση - που ορίζεται ως συρρίκνωση του παγκόσμιου κατά κεφαλήν ΑΕΠ για περισσότερα από δύο τρίμηνα - είναι αναπόφευκτη. Συνολικά, αυτή η άποψη δεν φαίνεται ασυνεπής με την ιστορική εμπειρία.

Περίοδοι άγχους στο ιστορικό πλαίσιο

Από το 1980, περίπου το 80 τοις εκατό των υφέσεων που καταγράφηκαν από τις προηγμένες οικονομίες σημειώθηκαν σε εννέα διακριτές περιόδους: δύο στις αρχές της δεκαετίας του 1980, δύο στις αρχές της δεκαετίας του 1990, στην ασιατική οικονομική κρίση του 1997, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η ​​παγκόσμια οικονομική κρίση, η ευρωζώνη κρίση και η νέα πανδημία του κορωνοϊού.

Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και των περιόδων πανδημίας, οι περισσότερες προηγμένες οικονομίες έπεσαν σε ύφεση. Αλλά αυτές οι δύο περίοδοι άγχους δεν πρέπει να θεωρούνται ως τυπικές. Σε άλλα συμπλέγματα ύφεσης, λιγότερες από τις μισές ανεπτυγμένες οικονομίες συνήθως περιήλθαν σε ύφεση.

Κατά τη διάρκεια έξι από τις περιόδους πίεσης, μόνο το 40-50 τοις εκατό των προηγμένων οικονομιών συρρικνώθηκε για δύο συνεχόμενα τρίμηνα - ένα άγγιγμα χαμηλότερο από τον αριθμό των υφέσεων που αναμένουμε στα τέλη του 2022-αρχές του 2023. Κατά τη διάρκεια της ασιατικής χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι υφέσεις σημειώθηκαν κυρίως στην Ασία οικονομίες που περιλαμβάνονται στο σύνολο της προηγμένης οικονομίας.

Οι μέσες κορυφαίες πτώσεις του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και των περιόδων πανδημίας ήταν σημαντικά μεγαλύτερες από ό,τι στα υπόλοιπα επτά επεισόδια στρες. Η ασιατική χρηματοπιστωτική κρίση σημείωσε επίσης μεγάλη μείωση του ΑΕΠ, αλλά αυτές οι συρρικνώσεις σημειώθηκαν σε μια μικρή ομάδα οικονομιών. Και με 1,6 τοις εκατό, η περίοδος κατάρρευσης του dotcom είχε τη μικρότερη μέση κορυφή έως κατώτερη πτώση του ΑΕΠ.

Ως εκ τούτου, υποθέτουμε ότι το μέσο μέγεθος ύφεσης κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2022 και το πρώτο εξάμηνο του 2023 θα είναι ακόμη μικρότερο.

Η αδυναμία της προηγμένης οικονομίας δεν ωθεί πάντα την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση, γιατί μόνο πέντε από τις προηγούμενες εννέα προηγμένες περιόδους στρες της οικονομίας έχουν συσχετιστεί με παγκόσμια ύφεση. Ωστόσο, από αυτά τα πέντε, η παγκόσμια οικονομική κρίση και η πανδημία ήταν εξαιρετικά μεγάλα σοκ.

Τα άλλα τρία βρίσκονταν στα προηγούμενα στάδια της δειγματοληπτικής μας περιόδου, όταν το μερίδιο των προηγμένων οικονομιών στο παγκόσμιο ΑΕΠ ήταν μεγαλύτερο. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, το μερίδιο των προηγμένων οικονομιών στο παγκόσμιο ΑΕΠ έχει μειωθεί από περισσότερο από 75 τοις εκατό σε περίπου 57 τοις εκατό. Ως αποτέλεσμα, οι κρίσεις dotcom, οι ασιατικές χρηματοπιστωτικές κρίσεις και η ευρωζώνη στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000 δεν ώθησαν την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση.

Δεδομένου αυτού και της παραδοχής μας ότι το μέσο ΑΕΠ θα μειώνεται κατά την επερχόμενη φάση ύφεσης θα είναι μικρότερο, η βασική μας πρόβλεψη, η οποία προϋποθέτει ότι μια παγκόσμια ύφεση θα αποφευχθεί ελάχιστα, φαίνεται λογική.

Όταν οι ΗΠΑ φτερνίζονται, ο κόσμος κρυώνει

Ωστόσο, υπάρχει αλήθεια στο παλιό ρητό ότι όταν οι ΗΠΑ φτερνίζονται, ο υπόλοιπος κόσμος κρυώνει. Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων περιόδων προηγμένου στρες της οικονομίας που δεν έχουν συσχετιστεί με παγκόσμια ύφεση, η οικονομία των ΗΠΑ απέφυγε την ύφεση (με βάση τις δύο διαδοχικές τριμηνιαίες μειώσεις στον ορισμό του ΑΕΠ, σε αντίθεση με τη μεθοδολογία του Εθνικού Γραφείου Οικονομικής Έρευνας).

Εξαιρέσαμε επίσης την ύφεση στο πρώτο εξάμηνο της ύφεσης του 2022. Αντίθετα, οι άλλες πέντε προηγμένες περιόδους στρες της οικονομίας περιελάμβαναν όλες την πτώση των ΗΠΑ σε ύφεση και καθένα από αυτά τα επεισόδια συνέπεσε με μια παγκόσμια ύφεση.

Αυτό υποδηλώνει ότι η πρόβλεψή μας για την αποφυγή της ύφεσης της παγκόσμιας οικονομίας μπορεί να μην είναι λανθασμένη. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι η αναμενόμενη κορύφωση έως κατώτερη πτώση του ΑΕΠ των ΗΠΑ το πρώτο εξάμηνο του 2023 είναι πολύ μικρότερη από οποιαδήποτε από τις προηγούμενες πέντε υφέσεις και πολύ κάτω από τη διάμεση ιστορική συρρίκνωση των ΗΠΑ.

Οι υπόλοιπες οικονομίες της G7 που προβλέπεται να πέσουν σε ύφεση αναμένεται επίσης να παρουσιάσουν σχετικά μικρές συρρίκνωση. Εάν οι ΗΠΑ και άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες βρίσκονται σε μια ιδιαίτερα ήπια ύφεση, τουλάχιστον από την προοπτική της πτώσης του ΑΕΠ από την κορυφή έως το κατώτατο σημείο, αυτή τη φορά, τότε η παγκόσμια οικονομία είναι πιο πιθανό να αποφύγει την ύφεση.

Ανοδικοί και καθοδικοί κίνδυνοι για τις προοπτικές

Αν και εξακολουθούμε να μην βλέπουμε μια παγκόσμια ύφεση ως το πιο πιθανό αποτέλεσμα, είναι δίκαιο να πούμε ότι αναμένουμε ότι η αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά το πρώτο και το δεύτερο τρίμηνο του 2023 θα είναι ακριβώς πάνω από την αύξηση του πληθυσμού. Εάν εξαιρεθεί το 2020, αυτό θα σηματοδοτήσει το χειρότερο πρόβλημα για την παγκόσμια οικονομία από την παγκόσμια οικονομική κρίση.

Επιπλέον, δεν θα χρειάζονταν πολλά πρόσθετα κακά νέα για να ωθήσουν τις παγκόσμιες προβλέψεις μας σε έδαφος ύφεσης. Αλλά στο μεγάλο σχέδιο των πραγμάτων, το αν η αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ είναι λίγο πάνω ή λίγο κάτω από την αύξηση του πληθυσμού δεν είναι πολύ σημαντικό.

Παρόλα αυτά, όπως έχουμε σημειώσει προηγουμένως, η έλλειψη μεγάλων ανισορροπιών και τρωτών σημείων στις προηγμένες οικονομίες πιθανότατα σημαίνει σύντομη και ήπια ύφεση. Οι οικονομίες θα πρέπει στη συνέχεια να αρχίσουν να ανακάμπτουν καθώς οι βασικοί μοχλοί πίσω από την οικονομική επιβράδυνση του τρέχοντος έτους, όπως ο υψηλός πληθωρισμός και τα σημεία συμφόρησης στην εφοδιαστική αλυσίδα, θα χαλαρώσουν. Αλλά ακόμα κι αν οι μειώσεις από την κορυφή έως το κατώτατο σημείο του ΑΕΠ είναι μικρές, τα επόμενα τρίμηνα θα μπορούσαν να αποδειχθούν αρκετά επώδυνα για πολλές επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Ο αυξανόμενος πληθωρισμός, η ενεργειακή κρίση μπορεί να σημάνει καταστροφή

Δεδομένης της πρόσφατης σειράς κακών οικονομικών ειδήσεων, είναι δελεαστικό να εστιάσουμε αποκλειστικά σε πιθανούς καθοδικούς κινδύνους για τη βασική μας άποψη. Περαιτέρω κακά νέα, πιο επίμονος πληθωρισμός και κακή διαχείριση της ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη θα μπορούσαν να προκαλέσουν μεγαλύτερες και βαθύτερες συσπάσεις σε ορισμένες οικονομίες, με αποτέλεσμα πολύ μεγαλύτερο πόνο για την πραγματική οικονομία και τις χρηματοπιστωτικές αγορές, αντί για τις σύντομες και ήπιες υφέσεις που προβλέπουμε.

Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι και προς τις δύο κατευθύνσεις, ειδικά για τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Οι υψηλές τιμές της ενέργειας, η αβεβαιότητα σχετικά με τις μελλοντικές κινήσεις των τιμών της ενέργειας και οι ανησυχίες σχετικά με την πιθανή συρρίκνωση του φυσικού αερίου επηρεάζουν σοβαρά το κλίμα.

Ενώ η οικοδόμηση της υποδομής για τον τερματισμό της εξάρτησης των ευρωπαϊκών οικονομιών από τη Ρωσία θα πάρει χρόνο, οι ενέργειες των κυβερνήσεων να περιορίσουν τις τιμές της ενέργειας και να παρέχουν μεγαλύτερη σαφήνεια στις μεσοπρόθεσμες προοπτικές θα μπορούσαν να περιορίσουν το εισόδημα και το κόστος που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις. Αυτό με τη σειρά του θα ενίσχυε την εμπιστοσύνη και δυνητικά θα οδηγήσει σε πιο ήπιες πτώσεις καθώς η Ευρώπη εισέρχεται στον χειμώνα.

Και εάν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αναλάβουν πιο ουσιαστική δράση για να στηρίξουν την οικονομία μέσω της ενεργειακής κρίσης, οι πιθανότητες μιας παγκόσμιας ύφεσης θα μειωνόταν σημαντικά.